Mardin’deki Seyahat Acentaları ve Ekolojik Sürdürülebilirlik

 Seyahat acentalarının temel kuruluş amacı, diğer herhangi bir firmanın kuruluş amacı gibi kar elde etmektir. Bir acentanın bunu yaparken çevreye ve doğaya duyarlı bir şekilde faaliyet göstermesi ise hem (genelde) içinde yaşadığımız dünyanın hem de orta ve uzun vadede (özelde) o işletmenin yararına olacaktır. Nihayetinde çevreye duyarlı tüketiciler çevreyle dost işletmelerle çalışmaya özen göstermektedir. Ekolojik sürdürülebilirlik yalnızca belli kişi veya kuruluşların çabasıyla mümkün olmayacaktır. Bu bir takım çalışmasıdır ve yeryüzünde yaşayan her bir birey bu takımın birer üyesidir. Seyahat acentaları da kurumsal kimlikleriyle üzerlerine düşen yükümlülükleri yerine getirmelidir. Bu çalışmamda Mardin’de faaliyet gösteren seyahat acentalarının ekolojik sürdürülebilirlik noktasında durdukları yeri analiz etmeye çalışacağım.

MARDİN

             Bir masal sahnesini andıran Mardin, mimari, dinsel, etnografik, arkeolojik, tarihi ve gastronomik değerleri ile eşsiz bir şehirdir. Türkiye’nin güneydoğusunda, İpekyolu güzergahında ve güneyinde Suriye’ye sınır olan Mardin 9 ilçe ve 876.000 nüfusa sahiptir. Karasal bir iklime sahip olan ilçede yazlar kurak ve sıcak, kışlar soğuk ve yağışlı geçer. Bitki örtüsü maki türü meşeliklerdir. Mardin ilinin iklimi üzerinde kuzeydeki yüksek dağlar etkili olmaktadır. Mardin’de, herbiri birer sanat eseri olan pekçok cami, türbe, kilise, manastır ve benzeri tarihi yapılar bulunmaktadır. Politik ve güvenlik gibi sorunlara bağlı olarak turizm açısından hak ettiği yerin oldukça gerisinde bulunmakla beraber taşıdığı potansiyel itibariyle geleceğe umutla bakmaktadır.

Mardin’deki Seyahat Acentaları

Şehirde 40’ya yakın seyahat acentası faaliyet göstermektedir. Bu acentaların hemen hepsi A grubu acentalardır ve çoğunlukla bölge ve Güneydoğu içindeki tur faliyetleri üzerine çalışmaktadırlar. Bir kısım acenta ise yalnızca biletleme üzerine çalışmaktadır.

Mardin’deki seyahat acentalarının ekolojik sürdürülebilirlik noktasında doğrudan, bilinçli bir faaliyet ya da çaba içinde oldukları söylenemez. Dolaylı yoldan ekolojik sürdürülebilirliğe faydaları ise tamamen pragmatik nedenlere dayanmaktadır. Örnek vermek gerekirse; kağıt maliyetlerinin yüksek olmasına bağlı olarak ofislerde kağıt tüketimi azaltılmış, mail ya da sosyal medya (watsapp, messanger vs.) üzerinden yapılabilen belge paylaşımları tamamen elektronik ortamlarda yapılmaya başlanmışır (yolcu listesi, faliyet belgesi, araç sözleşmesi vb.). Yine elektrik fiyatlarındaki artışa bağlı olarak ofislerdeki lambalar ledlerle değiştirilmiş ve gerekmediği durumlarda bunlar kapatılmya başlanmıştır. Bu belirtilenler dışında ne yazık ki işletmelerin doğrudan ve bilinçli olarak ekolojik sürdürülebilirliğe yönelik bir çaba içinde olduklarından bahsetmemiz mümkün değil.

Mardin’deki Seyahat Acentaları Ekolojik Sürdürülebilirlik İçin Neler Yapabilir/Yapmalı?

1. Hizmet sağlarken emisyon oranı düşük araçlar tercih etmek.
2. Ağaçlandırma faliyetlerinde bulunmak.
3. Çevre dostu materyaller kullanmak.
4. Ekolojik yapıya önem veren işletmelerle çalışmak.
5. Kağıt tüketimini bilinçli olarak minimuma indirmek.
6. Elektrik tasarrufunu çevre bilinci temelinde
7. Rehber, şöfor veya diğer personellerin/iş ortaklarının işlerini yaparken çevreye zarar vermelerinin önlenmesi.
8. Ekolojik sürdürülebilirliğe katkı sağlayan uluslararası organizasyonlarla iş birliği içinde olmak.

Mardin’deki Seyahat Acentaları Ekolojik Sürdürülebilirlik İçin Yapılmaları gerekenleri neden yapmıyor?

Bu sorunun cevabı en temelde çevre bilinci ve duyarlılığıyla ilgidir. Bireylerin aldığı eğitim ve o eğitimin niteliği, sosyoekonomik ve sosyokültürel faktörler bu bilinç ve duyarlılığın gelişmesini etkileyen temel nedenlerdir. Ve ne yazık ki bu noktada hem yerelde hem de ulusal düzeyde çok eksiğimiz var. “Mardin’deki seyahat acentaları ekolojik sürdürülebilirlik için yapılmaları gerekenleri neden yapmıyor?” sorusunu daha detaylı açıklamak için bu acentaların yapmaları gerekenleri ele alarak açıklamak istiyorum:

• Hizmet sağlarken emisyon oranı düşük araçlar tercih etmek:

Bunu gerçekleştirmek için hem kendi taşıma araçları olan acentalar hem de taşıyıcı firmaların filolarını yenilemeleri gerekmektedir, bu da finansal bir yükümlülük demektir ki mevcut koşullarda bunu yapabilecek çok az kuruluş mevcut.

• Ağaçlandırma faliyetlerinde bulunmak: Çok yüksek maliyet ve iş gücü gerektirmeyen bu etkinlikte temel sorun; işletmelerin bu noktada yeterli bilince sahip olmamasıdır. Ayrıca yıllık yağış miktarının çok az olduğu, nerdeyse 5 ay yaz yaşanan, merkez ilçesinde bile hala günlerce sussuz kalan haneleri olan ve yerel yönetimindeki çarpıklıklar düşünülünce, Mardin’de dikilecek ağaçlara, ihtiyaç duyacakları dikim sonrası bakımın verilmeyeceği/verilemeyeceği ortadadır.

• Çevre dostu materyaller kullanmak: Bu noktada karşımıza yine finansal güçlükler ve bilinç yoksunluğu çıkmaktadır.

• Ekolojik yapıya önem veren işletmelerle çalışmak: Mardin’de seyahat acentalarının sürekli etkileşim halinde olduğu temelde 3 işletme türü vardır: yiyecek-içecek işletmeleri, konaklama işletmeleri ve taşımacılık işletmeleri. Seyahat acentaları en çok kar edebilecekleri markaları tercih etmektedir. Bu noktada karşımıza yine finansal boyut ve bilinç çıkmaktadır.

• Kağıt tüketimini bilinçli olarak minimuma indirmek: Halihazırda, belli oranda dikkat edilen bu hususa yalnızca ekonomik ağırlığı yüzünden değil çevre duyarlılığı temelinde odaklanmak gerekir. Bu noktada yine bilinç faktörü karşımıza çıkmaktadır.

• Elektrik tasarrufunu çevre bilinci temelinde yapmak: Burda da durum kağıt tüketimindeki olguyla aynı karakteri sergilemektedir.

• Rehber, şöfor veya diğer personellerin/iş ortaklarının işlerini yaparken çevreye zarar vermelerinin önlenmesi: Bu noktada özellikle acentaların çalışacakları rehber, şöfor veya diğer personellere alternatif bulmakta güçlük çekmeleri, acentaların bu kişi ya da kurumların yanlış eylemlerine müdahale etme şanslarını azaltmaktadır.

• Ekolojik sürdürülebilirliğe katkı sağlayan uluslararası organizasyonlarla iş birliği içinde olmak: Bu noktada hem bilinç, hem finansal hem de bunu gerçekleştirecek bireysel/kurumsal beceri eksikliği ortaya çıkmaktadır. (ASTA, American Society of Travel Advisors, ile iletişime geçtim, böyle bir organizasyona üye olmak için yıllık yaklaşık 20.000 tl aidat vermeniz gerekiyor.)

Görüldüğü gibi düzeltilmesi gereken durumları değerlendirdiğimizde karşımıza özellikle iki etken çıkıyor; finanslar olanaklar ve bilinç. Bilinç ile ilgili çok detaylı ve çok boyutlu görüşler geliştirilebilir. Ama finansal boyut hakkında rahat bir değerlendirme yapabiliriz. Mardin, bir Kapadokya ya da Antalya gibi hemen her sezonda turist çeken ve adını zihinlere kazıtmayı başarmış bir destinasyon değildir(bunun da temelde yerel yönetimin bozukluğu, yolsuzluk, ilgisizlik gibi pek çok nedeni vardır). Bu sebeple de acentaların faaliyet dönemleri dolayısıyla gelirleri kısıtlıdır; çoğu acenta sahibi ek iş yaparak ailesini geçindirmektedir. Mardin jeopolitik açıdan hassas bir bölgededir. Bu da en ufak bir güvensizlik ortamında turistik faaliyetlerin büyük sekteye uğraması demektir (ör: hendek olaylarında ve ardından gelen 4 yıl gibi uzun bir süre zarfında Mardin’de turizm nerdeyse tamamen bitmiştir). Altyapı eksiklikleri, şehirdeki konaklama işletmelerinin nitelik ve nicelik bakımından yetersiz kalması, şehirde bir çevre yolunun olmaması gibi sebepler de şehrin yaşadığı sorunlar arasındadır. Son olarak belirtmek istediğim şey acentaların da insanlara benzer davranışlar sergilediğidir. Ekonomik sıkıntı ya da belirsizlik içinde olan çok az insan çevresine ve doğaya karşı bilinç geliştirebiliyor. Çünkü enerji ve dikkatinin çoğunu ekonomik kaygıya ayırmak durumunda kalıyor. Ancak belli bir ekonomik rahatlığa ulaşan toplum kesimlerinde entellektüel kimlik gelişmeye başlıyor ve ancak bu kesim, içinde yaşadığı doğaya karşı bir sorumluluğu olduğunu fark etmeye başlıyor. Acentalar için de durum buna benzer; bu sebeptendir ki “ekolojik sürdürülebilirliğe” katkı sağlayan markalara baktığımızda karşımıza TUI, RCCL, JOLLY, TOURISTICA gibi büyük oyuncular çıkıyor. Ve buna karşın, sahnede bu tür bir çaba içinde olan çok az küçük işletme görebiliyoruz.